Περισσότερες πληροφορίες για θέματα e-business…
Κατανοήσετε καλύτερα τις Ηλεκτρονικές Δημοπρασίες μέσα από την αναλυτική περιγραφή του καθέναν από τους δημοφιλέστερους τύπους.
Ηλεκτρονικές Δηµοπρασίες Αγγλικού Τύπου (English Auction)
Ο μακροβιότερος και πιο διαδεδομένος τρόπος δημοπράτησης
Η Δημοπρασία Αγγλικού Τύπου είναι ο κυρίαρχος τύπος δηµοπρασίας στις καθηµερινές διαπραγματεύσεις, αφού στις περισσότερες από αυτές ο καθορισμός της τιμής παίζει τον κυρίαρχο ρόλο. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, οι εταιρείες προτιµούν να ακολουθούν διαδικασίες pass or fail στην τεχνική αξιολόγηση, έτσι ώστε οι υποψήφιοι προµηθευτές που προκρίνονται από αυτή τη διαδικασία να συναγωνίζονται πλέον µε ένα τελικό κριτήριο αξιολόγησης: την τιμή. Με αυτόν τον τρόπο, κριτήρια αξιολόγησης όπως ο χρόνος παράδοσης, η ποιότητα των τεχνικών χαρακτηριστικών, το after sales service κ.α. τα οποία είναι απαιτητά και µη διαπραγματεύσιμα, αξιολογούνται πριν από την υποβολή οικονομικής προσφοράς, ενώ η τιμή παραμένει το τελικό κριτήριο αξιολόγησης.
Αυτήν ακριβώς την τάση υλοποιεί η Αγγλική Δημοπρασία.
Αναλυτικά, ο συγκεκριµένος τύπος δηµοπρασίας:
Ηλεκτρονικές Δηµοπρασίες Πολυμεταβλητού Τύπου (MVB – Multi Variable Bidding Auction)
Χαμηλότερη τιμή αθροίσματος αλλά με προϋποθέσεις
Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις δημοπρασιών, όπου το κριτήριο σύγκρισης είναι η βέλτιστη συνολική τιμή, που προκύπτει από προσφορές επί μέρους παραγόντων, αλλά ταυτόχρονα η συνολική αυτή προσφορά, συνδυάζει αποτελεσματικότερα τη σχέση ωφέλειας – τιμής, μέσα στα πλαίσια που έχει θέσει ο διοργανωτής.
Συνήθως, η ποσοτικοποίηση της παραπάνω σχέσης γίνεται µε βάση κάποιον µαθηµατικό τύπο που ορίζει ο διοργανωτής. Ο Τύπος της Ηλεκτρονικής ∆ηµοπρασίας που τον υλοποιεί λέγεται Πολυμεταβλητή Δημοπρασία MVB (Multi Variable Bidding).
Το λογισµικό της εφαρµογής Ηλεκτρονικών ∆ηµοπρασιών δίνει τη δυνατότητα στον διοργανωτή να καθορίσει τα επί μέρους κριτήρια, όπως το κόστος αγοράς και το κόστος συντήρησης, το χρόνο εγγύησης, τα κόστη εγκατάστασης, εκπαίδευσης κλπ. Το σύστηµα παρέχει τη δυνατότητα συνδυασµού των παραπάνω κριτηρίων, τα οποία μπορούν να συνοδεύονται από, κοινούς για όλους τους συμμετέχοντες, συντελεστές βαρύτητας. Έτσι κατασκευάζεται ο μαθηματικός τύπος, του οποίου το αποτέλεσµα θα καθορίσει τη «συµφερότερη από πλευράς τιμής» προσφορά. Ο διοργανωτής ορίζει επίσης και τα άνω και κάτω όρια μέσα στα οποία επιτρέπει να κινηθούν οι τιμές των επί μέρους προσφορών, προστατεύοντας έτσι τη διαδικασία διαπραγμάτευσης από τις περιπτώσεις όπου το συνολικό καλύτερο τίμημα είναι το αποτέλεσμα τιμών εκτός λογικής της αγοράς, κρύβει δηλαδή πιθανές παγίδες για τον διοργανωτή ή ενέχει κίνδυνο υπαναχώρησης για τον προμηθευτή.
Με αυτόν τον τρόπο και σε πραγµατικό χρόνο, οι συµµετέχοντες συµπληρώνουν τις διάφορες τιμές μέσα στα όρια (ranges) κριτηρίων που έθεσε ο διοργανωτής, ενώ ταυτόχρονα το σύστημα ενημερώνει τους συµµετέχοντες για την καλύτερη συνολικά προσφορά ή την κατάταξή τους με βάση το σύνολο.
Ο κάθε συμμετέχων μπορεί να βελτιώνει τον κάθε επί μέρους παράγοντα τιμής ξεχωριστά ή όλους μαζί.
Στο κλείσιμο της δημοπρασίας, το σύστημα παρουσιάζει αυτόματα την κατάταξη των προσφορών με βάση το συνολικό άθροισμα τους.
Ηλεκτρονικές Δηµοπρασίες Καθαρής Παρούσας Αξίας (NPV – Net Present Value Auction)
Η χαμηλότερη τιμή αν όλα τα ετήσια κόστη καταβληθούν «σήμερα»
Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις δημοπρασιών, όπου εκτός της τιμής αγοράς, υπάρχουν και άλλοι δύο παράγοντες που επηρεάζουν το συνολικό τίμημα:
Είναι προφανές ότι δεν έχει κανένα νόημα για τον διοργανωτή να προχωρήσει σε προμήθεια βασιζόμενος μόνο στο χαμηλό κόστος αγοράς και να μην λάβει υπόψη τα μελλοντικά κόστη.
Είναι επίσης προφανές ότι και οι ελάχιστες και μέγιστες ετήσιες ταμειακές ροές του διοργανωτή μπορούν να αποτελούν όχι μόνο περιορισμό αλλά και κριτήριο για την επιλογή του αναδόχου.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η μέθοδος σύγκρισης είναι με τη χρήση της «Καθαρής Παρούσας Αξίας».
Με αυτόν τον τρόπο, και σε πραγµατικό χρόνο, οι συµµετέχοντες συµπληρώνουν τις διάφορες ετήσιες τιμές μέσα στα όρια (ranges) κριτηρίων που έθεσε ο διοργανωτής, και ταυτόχρονα μπορούν να μεταφέρουν το βάρος των τιμολογήσεων προς την αρχή του χρονικού διαστήματος ή προς τη λήξη του συνολικού χρόνου, ώστε να διαμορφώνεται ανταγωνιστικότερα το τίμημα με βάση τον κοινό κανόνα υπολογισμού της Καθαρής Παρούσας Αξίας.
Στο κλείσιμο της δημοπρασίας το σύστημα παρουσιάζει αυτόματα την κατάταξη των προσφορών με βάση τις καλύτερες Καθαρές Παρούσες Αξίες (NPV – Net Present Value).
Σταθμισμένη Δηµοπρασία (Weighted Auction)
A. Στάθμιση ως προς την τιμή
Η Σταθμισμένη Δημοπρασία εξυπηρετεί και έναν ακόμη σκοπό: να φέρει τις προσφερόμενες τιμές στο ίδιο επίπεδο σύγκρισης, όταν αυτό είναι αδύνατο να γίνει από τους προμηθευτές.
Τυπικά παραδείγματα
Αγορά προϊόντος με συμμετέχοντες να παραδίδουν στις εγκαταστάσεις τους και όχι στις εγκαταστάσεις του πελάτη. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο αγοραστής θα πρέπει να υπολογίσει το κόστος των μεταφορικών και να το προσθέτει ως σταθερό επιπλέον κόστος στην προσφορά του συμμετέχοντος
Αγορά προϊόντος με έξοδα εγκατάστασης, όπου η προσφορά ενός συμμετέχοντος απαιτεί ειδικές διαρρυθμίσεις, όπως για παράδειγμα κλιματισμό ή ανοίγματα διέλευσης, που η άλλη προσφορά δεν απαιτεί, σταθερούς δασμούς, αν τα προϊόντα επιβαρύνονται με σταθερά τέλη εισαγωγής κλπ.
Σε αυτές τις περιπτώσεις που ο αγοραστής θέλει να συμπεριλάβει στη σύγκριση προσφορές αλλά να τις συγκρίνει στην ίδια βάση με τις υπόλοιπες, θα πρέπει να τις (ισο)σταθμίσει.
Η διαδικασία αυτή είναι η προσθήκη ενός σταθερού συντελεστή κόστους, διαφορετικού ανά προσφορά σε κάθε υποβολή τιμής εκ μέρους του συμμετέχοντος.
Με αυτόν τον τρόπο, όλες οι προσφορές κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας συγκρίνονται στην ίδια βάση, που είναι συνήθως το τελικό κόστος για τον αγοραστή.
Οι δύο παραπάνω περιπτώσεις σταθμισμένης δημοπρασίας, δηλαδή στάθμιση ως προς τα χαρακτηριστικά και ως προς την τιμή, μπορούν να συνδυαστούν στον ίδιο τύπο Ηλεκτρονικής Δημοπρασίας και να ληφθούν υπόψη ταυτόχρονα.
B. Στάθμιση ως προς τα χαρακτηριστικά και τη βαθμολογία
Σε αρκετές περιπτώσεις δεν είναι μόνο η τιμή αγοράς που μας ενδιαφέρει, αλλά και τα χαρακτηριστικά του υλικού ή εν γένει της προμήθειας. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν αγοράζουμε πάντα το φθηνότερο αγαθό που επιθυμούμε, αλλά εκείνο που ανταποκρίνεται καλύτερα στην αξιολόγησή μας ως προς την τιμή του.
Στον κόσμο των επιχειρήσεων, υπάρχει η διαδικασία αξιολόγησης των προσφορών:
Στην ουσία λοιπόν, έχουμε να συγκρίνουμε την τιμή και τη βαθμολογία ως «βέλτιστο λόγο» που σημαίνει:
Στο σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών, η υλοποίηση γίνεται με την εισαγωγή της βαθμολογίας κάθε συμμετέχοντος στο σύστημα, πριν την έναρξη της δημοπρασίας.
Η δημοπρασία ξεκινά και ο κάθε συμμετέχων που δίνει προσφορά, βλέπει άμεσα το αποτέλεσμα Κ/Β (Κόστος/Βαθμολογία) όπως υπολογίζεται online από το σύστημα, καθώς και την κατάταξή του σε σχέση με τους υπόλοιπους συμμετέχοντες. Έτσι, μπορεί να βελτιώσει την προσφορά του ώστε να ανέβει στην 1η θέση, εφόσον το επιθυμεί.
Στην περίπτωση ισοπαλίας στον λόγο Κ/Β μπορούμε να έχουμε προεπιλέξει ή να προηγείται η χαμηλότερη προσφορά, ή η υψηλότερη βαθμολογία.
Η Σταθμισμένη Δημοπρασία χρησιμοποιείται για απλές περιπτώσεις προμήθειας που περιλαμβάνουν συγκρίσεις των χαρακτηριστικών του προσφερόμενου είδους σε σχέση με την προσφερόμενη τιμή του.
Συγκριτική Δημοπρασία (Comparative Auction)
Είναι κοινή πρακτική πολιτών και επιχειρήσεων όταν συγκρίνουν δύο προϊόντα, να συγκρίνουν ξεχωριστά τα χαρακτηριστικά τους και ξεχωριστά τις τιμές τους. Με αυτόν τον τρόπο καταλήγουν σε συμπεράσματα του τύπου «αυτό είναι πολύ καλύτερο από εκείνο, αλλά ακριβότερο κατά Χ%», και η απόφαση αγοράς κρίνεται στο αν δίνουμε μεγαλύτερη σημασία στην τιμή (άρα οι διαφορές τιμών είναι καθοριστικές), ή στα χαρακτηριστικά, μας ενδιαφέρει δηλαδή τελικά το καλύτερο.
Στον κόσμο των επιχειρήσεων, οι συγκρίσεις αυτές γίνονται σε τρία επίπεδα:
Το άθροισμα αυτών των λόγων με τους συντελεστές βαρύτητας αντιπροσωπεύει την τελική συγκριτική βαθμολογία της προσφοράς.
Ο μηχανισμός αναλυτικά
Ο λόγος της βαθμολογίας προσφοράς προς την υψηλότερη βαθμολογία (Ti/Tmax) φανερώνει πόσο κοντά στο υψηλότερο σκορ είναι κάθε προσφορά. Η προσφορά που έχει την υψηλότερη βαθμολογία, έχει λόγο ίσο με τη μονάδα (Tmax/Tmax), ενώ κάθε άλλη, μικρότερη τιμή από τη μονάδα.
Η σύγκριση του τιμήματος της κάθε προσφοράς με το χαμηλότερο προσφερθέν τίμημα (Kmin/Ki) φανερώνει πόσο κοντά στην καλύτερη τιμή είναι κάθε προσφορά. Η προσφορά που έχει την χαμηλότερη τιμή έχει λόγο ίσο με τη μονάδα (Kmin/Kmin), ενώ κάθε άλλη μικρότερη τιμή από τη μονάδα.
Αν θεωρήσουμε ότι δίνουμε την ίδια σημασία στη σύγκριση της αξιολόγησης και στη σύγκριση τιμών, οι συντελεστές για τα δύο αυτά κλάσματα θα είναι 50% και 50%. Φυσικά, αν επιθυμούμε να δώσουμε «βάρος» στην τεχνική αξιολόγηση, οι συντελεστές αυτοί μπορούν να είναι 60% και 40% αντιστοίχως, που σημαίνει ότι χρειάζεται πολύ καλύτερη τιμή από την αναλογική για να υπερκεράσει το βάρος που προσθέτει ο συντελεστής 60% στον λόγο της τεχνικής αξιολόγησης.
Η απόλυτα καλύτερη προσφορά που θα προκύψει αν η προσφορά με την υψηλότερη αξιολόγηση είναι και η προσφορά με την χαμηλότερη τιμή, θα έχει συνολικό σκορ ίσο με τη μονάδα, το οποίο θα έχει προκύψει ως Σ= 50% * (Tmax/Tmax) + 50% (Kmin/Kmin).
Στην Ηλεκτρονική Δημοπρασία, εισάγονται πριν την έναρξη όλες οι τιμές βαθμολογίας (Τi) καθώς και οι τυχόν αρχικές τιμές (Ki). Κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας, και σε κάθε προσφορά, το σύστημα εντοπίζει το Kmin και υπολογίζει σε πραγματικό χρόνο την εξίσωση Σi= a%* (Ti/Tmax) + b% (Kmin/Ki) για κάθε συμμετέχοντα. Το Σi εμφανίζεται στην οθόνη του συμμετέχοντος μαζί με τη σειρά κατάταξής του, και τότε αυτός μπορεί να βελτιώσει το Ki του με νέα προσφορά ώστε να ανέβει στη λίστα κατάταξης.
Ο τρόπος αυτός σύγκρισης προσφορών χρησιμοποιείται συνήθως σε μεγάλα και πολύπλοκα έργα, όπου ενδιαφέρει να επιλέξουμε νικητή που θα είναι «πολύ κοντά» στην καλύτερη προσφορά, αλλά και «πολύ κοντά» στο χαμηλότερο κόστος που έχει προσφερθεί.
Τυπικά παραδείγματα είναι τα ολοκληρωμένα έργα πληροφορικής και τα κατασκευαστικά έργα, αλλά ακόμη και η επιλογή διαφημιστικών εταιρειών με βάση την ιδέα και πρόταση του δημιουργικού τους σε σχέση με το κόστος υλοποίησης του διαφημιστικού προγράμματος.
Δυναμική Δημοπρασία (Dynamic Auction)
Η Δυναμική Δημοπρασία θα μπορούσε να οριστεί ως μία παραλλαγή της Αγγλικής Δημοπρασίας, αφού έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτήν, εκτός από ένα βασικό, τον κανόνα της εγκυρότητας των προσφορών.
Στη Δυναμική Δημοπρασία, κάθε προσφορά, για να χαρακτηριστεί έγκυρη από το σύστημα, πρέπει να πληροί τα δύο ακόλουθα βασικά κριτήρια:
α) την τιμή εκκίνησης
β) την καλύτερη μέχρι εκείνη την στιγμή προσφορά στο σύστημα (υπερισχύουσα)
γ) ή την προηγούμενη προσφορά του συμμετέχοντος που την υπέβαλε.
Το κριτήριο 2γ είναι αυτό που τη διαφοροποιεί από την Αγγλική Δημοπρασία και είναι καθοριστικό γιατί αλλάζει τελείως το εύρος χρήσης της σε σχέση με αυτήν.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις ακόλουθες περιπτώσεις:
Η Δυναμική Δημοπρασία χρησιμοποιείται ως εναλλακτική της Αγγλικής κατά κόρον από τον Ιδιωτικό Τομέα για κάθε απλή περίπτωση προμήθειας, ιδιαίτερα αν εκτελούνται ταυτόχρονα δημοπρασίες για πολλαπλά είδη, με δυνατότητα ανάδειξης διαφορετικών νικητών ανά είδος.
Αμερικάνικη Δημοπρασία (Yankee Auction)
Η Αμερικάνικη Δημοπρασία είναι ένας δημοφιλής τύπος δημοπρασίας που χρησιμοποιείται όταν ο διοργανωτής της δημοπρασίας θέλει να αγοράσει (ή να πωλήσει) μία μεγάλη ποσότητα του ίδιου αγαθού (υλικού ή υπηρεσίας) σε έναν αριθμό υποψηφίων πωλητών (ή αγοραστών). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, ότι κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας, κάθε ενδιαφερόμενος δίνει δύο τιμές, μία που αντιστοιχεί στην τιμή μονάδας που προσφέρει για το αγαθό, και μία τιμή που αντικατοπτρίζει την ποσότητα του αγαθού που επιθυμεί στην συγκεκριμένη τιμή μονάδας.
Στην Αμερικάνικη Πλειοδοτική Δημοπρασία, συνήθως συμβαίνουν τα ακόλουθα:
Αντίστοιχα αποτελέσματα έχουμε και στη Μειοδοτική Αμερικάνικη Δημοπρασία.
Στην Αμερικάνικη Δημοπρασία μπορούμε να έχουμε τις ακόλουθες παραλλαγές:
Σε κάθε υποβολή προσφοράς, το σύστημα κατατάσσει / μοιράζει προσωρινά την διαθέσιμη ποσότητα με βάση τους ακόλουθους κανόνες:
Στο τέλος της δημοπρασίας, γίνεται και η οριστική κατανομή από το σύστημα.
Τυπικό παραδείγματα χρήσης της Αμερικάνικης Πλειοδοτικής Δημοπρασίας είναι η εισαγωγή (λανσάρισμα) νέου προϊόντος (ή ομάδας προϊόντων) στην αγορά, σε μικρή ποσότητα, με στόχο την ανεύρεση των ορίων τιμών αγοράς.
Τυπικό παράδειγμα Αμερικάνικης Μειοδοτικής Δημοπρασίας είναι οι προμήθειες ειδών για έκτακτες ανάγκες (π.χ. αντίσκηνα, μερίδες φαγητού κλπ.), αλλά και οι δημοπρασίες ενέργειας (φυσικό αέριο, ηλεκτρική ισχύς κλπ.).
Ολλανδική Δημοπρασία (Dutch Auction)
Η Ολλανδική Δημοπρασία έχει τις ρίζες της -όπως άλλωστε φανερώνει και το όνομά της- στην Ολλανδία, γνωστή και ως η χώρα της τουλίπας. Σημειώνεται ότι η μισή περίπου ποσότητα του συνόλου των λουλουδιών και φυτών που διακινούνται καθημερινά σε παγκόσμιο επίπεδο, προέρχονται από την Ολλανδία.
Η ιστορία της Ολλανδικής Δημοπρασίας ξεκινά στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι αγρότες συγκέντρωναν τις τουλίπες σε μία κεντρική αγορά, ενώ έμπειροι πωλητές αναλάμβαναν την πώλησή τους σε εμπόρους σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι πωλητές όριζαν την τιμή εκκίνησης, το βήμα της δημοπρασίας και το χρονικό διάστημα που έπρεπε να περάσει κάθε φορά για να μειωθεί η τιμή.
Ο κανόνας ήταν απλός: κάθε στιγμή, οποιοσδήποτε έμπορος, μπορούσε να αγοράσει οποιαδήποτε ποσότητα των τουλιπών υπό δημοπράτηση, στην τιμή που ίσχυε εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Όσο οι έμποροι δεν αγόραζαν, η τιμή έπεφτε. Παράλληλα, όσο περνούσε η ώρα, οι τουλίπες μαραίνονταν. Από την άλλη πλευρά, όταν κάποιος αγόραζε, οι υπόλοιποι έμποροι κινδύνευαν να μείνουν χωρίς τουλίπες. Έτσι, όλοι “έψαχναν” για την κατάλληλη τιμή, στην κατάλληλη στιγμή.
Αυτός ο απλός κανόνας είναι η ίδια η Ολλανδική Δημοπρασία:
κάθε χτύπημα είναι «χτύπημα νικητή»,
αρκεί να υπάρχουν ακόμα τουλίπες (εμπόρευμα) προς διάθεση!
Όταν εξαντληθεί η ποσότητα των λουλουδιών, η δημοπρασία τελειώνει. Καθώς λοιπόν οι συμμετέχοντες ποτέ δεν ξέρουν αν κάποιος άλλος θα «χτυπήσει» και πότε, πιέζονται, με αποτέλεσμα να δίνουν, σε σύντομο χρονικό διάστημα, τιμές που ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα της αγοράς. Για το λόγο αυτό, η Ολλανδική Δημοπρασία έγινε πολύ δημοφιλής. Έτσι, δεν περιορίστηκε στις τουλίπες και στην Ολλανδία. Αντίθετα, χρησιμοποιείται καθημερινά σε ολόκληρο τον κόσμο για διάφορους σκοπούς, αγαθά και προϊόντα, από συνάλλαγμα έως και ψάρια.
Στην Ολλανδική Δημοπρασία μπορούμε να έχουμε τις ακόλουθες παραλλαγές:
Στην Ολλανδική Δημοπρασία, μπορεί να εξυπηρετείται τεράστιο πλήθος συμμετεχόντων που ανέρχεται σε περισσότερους των χιλίων (1.000).